EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIÅžMALARDA SAÄžLIK VE GÜVENLÄ°K

ÖNLEMLERÄ° HAKKINDA YÖNETMELÄ°K

Resmi Gazete Tarihi: 16.04.2013 R.G.Sayısı: 28620

BÄ°RÄ°NCÄ° BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu YönetmeliÄŸin amacı, ekranlı araçlarla çalışmalarda alınacak asgari saÄŸlık ve güvenlik önlemlerine iliÅŸkin usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı Ä°ÅŸ SaÄŸlığı ve GüvenliÄŸi Kanunu kapsamına giren ve ekranlı araçlarla çalışmaların yapıldığı tüm iÅŸyerlerini kapsar.

(2) Bu Yönetmelik hükümleri;

a) Hareketli makine ve araçların kumanda kabinlerinde ve sürücü mahallinde,

b) Taşıma araçlarında aracın kumandasındaki bilgisayar sistemlerinde,

c) Toplumun kullanımına açık bilgisayar sistemlerinde,

ç) Ä°ÅŸyerinde kullanımı sürekli olmayan taşınabilir sistemlerde,

d) Hesap makineleri, yazar kasa ve benzeri veri veya ölçüm sonuçlarını gösteren küçük ekranlı cihazlarda,

e) Ekranlı daktilolarda,

uygulanmaz.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik;

a) 6331 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine dayanılarak,

b) 9/1/1985 tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının TeÅŸkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 12 nci maddesine dayanılarak,

c) Avrupa Birliğinin 29/5/1990 tarihli ve 90/270/EEC sayılı Konsey Direktifine paralel olarak,

hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Ekranlı araç: Uygulanan iÅŸlemin içeriÄŸine bakılmaksızın ekranında harf, rakam, ÅŸekil, grafik ve resim gösteren her türlü aracı,

b) Operatör: Esas iÅŸi ekranlı araçlarla çalışmak olan ve normal çalışmasının önemli bir bölümünde ekranlı araç kullanan kiÅŸiyi,

c) Çalışma merkezi: Operatörün/çalışanın oturduÄŸu sandalye, ekranlı aracın konulduÄŸu masa ya da yüzey, operatör/çalışan-makine ara yüz yazılımı, monitör, klavye, yazıcı, telefon, faks, modem ve benzeri aksesuar ve ekranlı araçla ilgili tüm donanımların tamamının veya bir kısmının bulunduÄŸu çalışma alanını,

ifade eder.

Ä°KÄ°NCÄ° BÖLÜM

Genel Hususlar

Ä°ÅŸverenin yükümlülükleri

MADDE 5 – (1) Ä°ÅŸveren, iÅŸyerinde gerçekleÅŸtireceÄŸi risk deÄŸerlendirmesinde; çalışma merkezlerinde ekranlı araçların kullanımından kaynaklanan riskleri, özellikle görme, fiziksel sorunlar ve mental stresle ilgili riskleri de dikkate alarak, bu risklerin etkileri, yol açabileceÄŸi ilave etkiler ile risklerin bir arada olmasından kaynaklanabilecek olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi için her türlü saÄŸlık ve güvenlik önlemlerini alır.

(2) Bu Yönetmelik kapsamında alınacak önlemlerin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz.

(3) Ekranlı araçlarla çalışmalarda aranacak asgari gerekler ek-1’de yer almaktadır.

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eÄŸitimi

MADDE 6 – (1) Ekranlı araçlarla çalışmalarda, çalışanların bilgilendirilmesi ve eÄŸitimi ile ilgili olarak aÅŸağıdaki hususlara uyulur.

a) Ä°ÅŸveren, çalışanlara ve temsilcilerine çalışma yerlerinde saÄŸlık ve güvenlik ile ilgili bütün konularda ve özellikle 5 inci, 7 nci ve 9 uncu maddelerde belirtilen hususlarda bilgi verir.

b) Ä°ÅŸveren; çalışanların iÅŸ saÄŸlığı ve güvenliÄŸi eÄŸitimlerine iliÅŸkin mevzuat hükümlerini de dikkate alarak ekranlı araçlarla çalışanlara, iÅŸe baÅŸlamadan önce ve çalışma koÅŸullarında önemli bir deÄŸiÅŸiklik olduÄŸunda gerekli eÄŸitimi verir. Çalışanların iÅŸ saÄŸlığı ve güvenliÄŸi eÄŸitimleri; ilgili mevzuatta belirtilen periyotlarda ve iÅŸyerinde gerçekleÅŸtirilen risk deÄŸerlendirmesi sonuçlarının gerektirdiÄŸi durumlarda tekrarlanır.

(2) EÄŸitim, özellikle aÅŸağıdaki konuları içerir:

a) Ekranlı araçlarla çalışmalarda riskler ve korunma yolları,

b) DoÄŸru oturuÅŸ,

c) Gözlerin korunması,

ç) Gözleri en az yoran yazı karakterleri ve renkler,

d) Çalışma sırasında gözleri kısa sürelerle dinlendirme alışkanlığı,

e) Gözlerin, kas ve iskelet sisteminin dinlendirilmesi,

f) Ara dinlenmeleri ve egzersizler.

Günlük çalışma düzeni

MADDE 7 – (1) Ä°ÅŸveren, ekranlı araçlarla yapılan çalışmalardan kaynaklanan iÅŸ yükünü ve etkilenmeyi azaltmak amacıyla, uygun çalışma planı yaparak operatörlerin periyodik olarak ara vermesini veya dönüÅŸümlü olarak baÅŸka iÅŸlerde çalışmalarını saÄŸlar.

Çalışanların görüÅŸlerinin alınması ve katılımlarının saÄŸlanması

MADDE 8 – (1) Ä°ÅŸveren, çalışanların ve temsilcilerinin bu Yönetmelikte belirtilen konularda 6331 sayılı Kanunda belirtildiÄŸi ÅŸekilde görüÅŸ ve önerilerini alır ve katılımlarını saÄŸlar.

Gözlerin korunması

MADDE 9 – (1) Ä°ÅŸyerinde, ekranlı araçlarla çalışmaya baÅŸlamadan önce ve ekranlı araçlarla çalışmadan kaynaklanabilecek görme zorlukları yaÅŸandığında çalışanların göz muayeneleri yapılır.

(2) Ekranlı araçlarla çalışmalarda operatörlerin gözlerinin korunması için;

a) Ekranlı araçlarla çalışmaya baÅŸlamadan önce,

b) Yapılan risk deÄŸerlendirmesi sonuçlarına göre iÅŸyeri hekimince belirlenecek düzenli aralıklarla,

c) Ekranlı araçlarla çalışmadan kaynaklanabilecek görme zorlukları yaÅŸandığında,

göz muayeneleri yapılır.

(3) Birinci ve ikinci fıkrada belirtilen muayene sonuçlarına göre gerekiyorsa operatörlere/çalışanlara yaptıkları iÅŸe uygun araç ve gereç verilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ÇeÅŸitli ve Son Hükümler

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik

MADDE 10 – (1) 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda SaÄŸlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüÄŸe girer.

Yürütme

MADDE 12 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.

 

 

Ek– 1

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIÅžMALARDA ARANACAK ASGARÄ° GEREKLER

1. Ekipman

a) Genel hususlar

Bu tür ekipmanların kullanımı çalışanlar için risk kaynağı olmamalıdır.

b) Monitör

Ekran, operatörün/çalışanın çalışma pozisyonuna uygun mesafede ve göz hizasında olmalıdır.

Ekranda görünen karakterler, kolayca seçilir ÅŸekil ve formda, uygun büyüklükte olmalı, satır ve karakterler arasında yeterli boÅŸluk bulunmalıdır.

Ekran görüntüsü stabil olmalı, görüntü titrememeli ve benzeri olumsuzluklar bulunmamalıdır.

Parlaklık ve karakterler ile arka plan arasındaki kontrast, operatör/çalışan tarafından kolaylıkla ayarlanabilmelidir.

Ekran, operatörün/çalışanın ihtiyacına göre kolaylıkla her yöne döndürülerek ayarlanabilir olmalıdır.

Ekran, ayrı bir kaide veya ayarlanabilir bir masa üzerinde kullanılabilir olmalıdır.

Ekranda kullanıcıyı rahatsız edebilecek yansıma ve parlamalar olmamalıdır.

c) Klavye

Klavye, operatörün/çalışanın el ve kollarının yorulmaması ve rahatça çalışabilmesi için ekrandan ayrı ve hareketli olmalıdır.

Klavyenin ön tarafına, operatörün/çalışanın bileklerini dayayabileceÄŸi özel destek konulmalıdır.

Operatörün/çalışanın elleri ve kolları için klavyenin önünde yeterli boÅŸluk olmalıdır.

Klavye yüzeyi ışığı yansıtmayacak ÅŸekilde mat olmalıdır.

Klavye tuÅŸlarının özellikleri ve yerleri klavye kullanımını kolaylaÅŸtıracak ÅŸekilde olmalıdır.

Klavye tuÅŸları üzerindeki semboller, çalışma pozisyonuna göre kolaylıkla okunabilir ve seçilebilir nitelikte olmalıdır.

ç) Çalışma masası veya çalışma yüzeyi

Çalışma masası veya çalışma yüzeyi; ekran, klavye, dokümanlar ve diÄŸer ilgili malzemelerin rahat bir ÅŸekilde düzenlenebilmesine olanak saÄŸlayacak ÅŸekilde, yeterli büyüklükte ve ışığı yansıtmayacak nitelikte olmalıdır.

Operatörün/çalışanın rahatsız edici göz ve baÅŸ hareketleri ihtiyacını en aza indirecek ÅŸekilde yerleÅŸtirilmiÅŸ ve ayarlanabilir özellikte doküman tutucu kullanılmalıdır.

Çalışanın rahat bir pozisyonda olması için yeterli alan olmalıdır.

d) Çalışma sandalyesi

Sandalye dengeli ve operatörün/çalışanın rahat bir pozisyonda oturabileceÄŸi ve kolaylıkla hareket edebileceÄŸi ÅŸekilde olmalıdır.

Oturma yerinin yüksekliÄŸi ayarlanabilir olmalıdır.

Sırt dayama yeri öne-arkaya ve yukarı-aÅŸağı ayarlanabilir, sırt desteÄŸi bele uygun ve esnek olmalıdır.

Ä°stendiÄŸinde operatöre/çalışana uygun bir ayak desteÄŸi saÄŸlanmalıdır.

2. Çalışma ortamı

a) Gerekli alan

Operatörün/çalışanın oturma ÅŸeklini deÄŸiÅŸtirebilmesi ve rahatça hareket edebilmesi için çalışma merkezi yeterli geniÅŸlikte olmalı ve uygun ÅŸekilde düzenlenmelidir.

b) Aydınlatma

Operatörün/çalışanın gereksinimleri ve yapılan iÅŸin türü dikkate alınarak uygun aydınlatma ÅŸartları saÄŸlanmalı, arka planla ekran arasında uygun kontrast bulunmalıdır.

Yapay aydınlatma kaynaklarının yeri ve teknik özellikleri ekrandaki ve diÄŸer ekipman üzerindeki parlama ve yansımalar önlenecek ÅŸekilde olmalıdır.

c) Yansıma ve parlama

Çalışma merkezlerinde yansımalara ve parlamalara neden olabilecek ışık gelmesini önlemek amacıyla tedbirler alınmalıdır.

Ekrana gelen gün ışığının kontrol edilebilmesi için yatay ve dikey ayarlanabilir perdeler kullanılmalıdır.

ç) Gürültü

Çalışma merkezlerinde kullanılan ekipmanın gürültüsü çalışanların dikkatini dağıtmayacak ve karşılıklı konuÅŸmayı engellemeyecek düzeyde olmalıdır.

d) Isı

Çalışma merkezindeki ekipman çalışanları rahatsız edecek düzeyde ortama ısı vermemelidir.

e) Radyasyon

Çalışma merkezindeki görünür ışık dışındaki tüm radyasyonların saÄŸlığa zarar vermeyecek düzeylerde olması için gerekli önlemler alınmalıdır.

f) Nem

Çalışma ortamında nem, uygun düzeyde tutulmalı ve bu düzey korunmalıdır.

3. Operatör-Bilgisayar arayüzü

Ä°ÅŸveren, ekranlı araçlarla yapılacak iÅŸin düzenlenmesinde ve kullanılacak programların seçiminde aÅŸağıdaki hususlara uyar:

a) Programların işe uygun olması sağlanır.

b) Programların kolay kullanılabilir ve eÄŸer uygunsa operatörün bilgi düzeyine ve deneyimine göre ayarlanabilir olması saÄŸlanır. Operatörün bilgisi dışında programlara müdahale edilemez.

c) Sistemler çalışanların verimini artıracak ve kolaylık saÄŸlayacak ÅŸekilde geri beslemeli olmalıdır.

ç) Sistemler operatöre uygun hız ve formatta bilgi verecek ÅŸekilde olmalıdır.

d) Programların, özellikle verilerin algılanması ve kullanılması konusunda yazılım ergonomisi prensiplerine uygun olmalıdır.